Het mysterie van Rapa Nui

Vandaag hadden we de tour over het eiland met onze gids Esteban. De doelstelling van de dag was om zo veel mogelijk van de historische locaties te bezoeken. We hebben het erg getroffen met de gids. Zijn Engels was erg goed en heel duidelijk, tevens wist hij ook nog gigantisch veel te vertellen over het eiland. 

We deden de tour samen met de Senang en 2 Duitsers die we hebben ontmoet bij het surf cafe. Zo zat de bus precies vol en was het de goedkoopste manier om dit bijzondere eiland te ontdekken. We hadden broodjes mee en wat te drinken, dus lekker op zijn Nederlands op pad. 

De foto’s zeggen genoeg, maar toch zal ik hieronder een korte samenvatting geven van wat we allemaal gehoord hebben. Echter is er nog een boel onzeker. Dit komt omdat er niet veel gedocumenteerd is. Er zijn wel houten tabletten gevonden maar dit RongoRongo schrift is nog steeds niet ontcijferd. Daarbij komt nog is dat er veel van de locale bevolking is gestorven door ziektes die zijn meegebracht uit het westen en later is het eiland nog eens leeg gehaald door slaven handelaars uit Peru. Hierdoor is veel van de mondelinge geschiedenis ook verloren gegaan. 

De locale bevolking noemt het eiland Rapa Nui maar de meeste mensen kennen het als Paaseiland. Dit komt omdat deze naam aan het eiland werd gegeven door de eerste Westerse en tevens Nederlandse ontdekker Jacob Roggeveen. Hij landen met zijn schip aan de noordzijde van het eiland op Paasdag in 1722. Rapa Nui behoort tot Polynesië en de eerste mensen die op het eiland zijn gekomen zijn de zelfde mensen die vanuit Azië de eilanden in de stille oceaan hebben bevolkt. Van Nieuw Zeeland tot Hawai en als meest oostelijke eiland Paaseiland. Paaseiland werd bereik tussen de 9e en 13e eeuw na Christus. 

Het is erg bijzonder dat deze mensen op Paaseiland zijn gekomen. Dit eiland ter grote van Texel ligt tegen de stroming en passaat winden in. Het dichtstbijzijnde bewoonde eiland is Pitcairn en dit is meer als 2000km verder op en Paaseiland ligt meer als 3500 km uit de kust van Zuid-Amerika. Hierdoor wordt is het een van de meest geïsoleerde plaatsen op aarde. Tegenwoordig is het goed te bereiken via Chili met het vliegtuig. Dit komt omdat NASA hier het kleine militaire vliegveld heeft aangepast. Zo werd Paaseiland in 1987 een Nood landingsplaats voor de Spaceshuttle. 

De eerste Koning landen met zijn Kano aan de noordzijde van het eiland, bij het enige strand op het eiland. Deze plek heet Anakena en hier staan ook meeste gedetailleerde Moai. De Moai zijn de standbeelden die werden gemaakt om de voorouders te eren. Die werden hier dan ook begraven en hun spirituele kracht (mana) werd overgebracht naar de Moai. Zo konden de bewoners nog gebruik maken spirituele kracht van een belangrijk overleden persoon. Deze cultuur bereikte waarschijnlijk het hoogte punt tussen de 9e en 17 eeuw. Hierna zijn er geen Moai meer gemaakt. Minder als 1/3 van de Maoi bereikte hun eindstation. Het eindstation is een platform, een Ahu, die bij een drop lag. De dropen lagen veelal aan de kust, hierdoor kijken de Maoi allemaal naar het binnenland toe. Ze "kijken" richting het dorp, daar waar ze hun spirituele kracht nodig hadden. 1 dorp is de uitzondering, die ligt in het binnenland er hier lijkt het net of de Moai over de zee uitkijken. 

Ze denken nu dat er in totaal 887 Moai’s op het eiland zijn gemaakt. Bijna allemaal uit de zelfde steengroeve op het eiland. 397 daarvan hebben nooit de steengroeve verlaten, ook de grootste niet die 21.6 meter hoog is en tussen de 160 en 182 ton weegt. 92 Moai zijn onderweg naar hun eindbestemming gestrand. 288 Moai hebben hun eindpunt gehaald. De eerste versies van de Moai waren klein en redelijk ruw. Later werden de de Maoi groter en gedetailleerder. De kleinere Moai werden dan later hergebruikt in de Ahu, als de fundatie voor de grotere Maoi. De latere versies van de Moai werden nog versierd met een hoofddeksel. Die waarschijnlijk haar uitbeelden dat in een knot werd gedragen. 

Op het eindstation werden de oogkassen pas uitgehakt en voorzien van ogen. Dat was het moment dat de spirituele kracht (mana) overging naar het beeld. De ogen werden gemaakt van wit koraal en zijn allemaal op 1 na, verloren gegaan. 1 van de ogen is gevonden op het strand bij een reconstructie. De grootste Maoi die zijn eindpunt heeft gehaald heeft een hoogte van 9.94 meter en weegt rond de 80 ton. 

Er zijn verschillende theorieren hoe deze Moai over het eiland zijn verplaatst. Met een Slede, met rollen eronder of waggelende. Ze gaan er wel vanuit dat het maken van de beelden relatief makkelijk was maar dat het verplaatsen de grootste opgave was. Hiervoor was dan ook veel energie nodig. Waarschijnlijk heeft het opraken van de natuurlijke grondstoffen zoals hout er voor gezorgd dat dit niet meer mogelijk was. Alle energie moest worden gestopt in overleven. 

Na de 17e eeuw zijn hierdoor waarschijnlijk oorlogen ontstaan tussen de verschillende stammen op het eiland. Het omgooien van elkaars Moai was daar onderdeel van. De Moai zijn tussen 1770 en 1838 omgegooid. Dit blijkt uit verslagen van westerse schepen die het eiland bezochten. 

Met of na de oorlogen en de strek verminderde populatie, werd ook een nieuwe geloofsovertuiging in het leven geroepen. De volgelman cultuur starte. Hierdoor waren de stamhoofden en priesters niet meer de gene die over het eiland regeerde, maar werd de eiland bestuurder bepaald met behulp van een wedstrijd. Deze competitie gaf elke stam kans op het leiderschap over het gehele eiland. Niet door status of leeftijd maar door het fysieke vermogen van 1 atleet die strijde voor zijn stamhoofd. De wedstrijd vond plaats op het zuidwestelijke punt van het eiland, genaamd Orongo. De wedstrijd kon weken duren en het doel was om een ei te halen van stern. Deze broeden elk jaar op een van de rotsen voor de west kust. De komst van de katholieke priesters maakte hier een eind aan. De laatste wedstrijd werd in 1867 gehouden en hiermee kwam een einde aan deze bijzondere cultuur. Hierna werden veel mensen weg gevoerd van het eiland en gingen er veel mensen dood aan westerse ziektes. Op het dieptepunt leefde er nog maar rond de 100 mensen op het eiland. Er is ook nog een periode geweest waar zowat het hele eiland in bezit was van een schapen fokker. Het hele eiland liep vol met schapen en de de stenen afscheidingen staan nog steeds overeind over het gehele eiland. Tijdens de tijd van de schapen fokkers is het eiland ook per toeval in handen van Chili gevallen. Een persoon had een lening bij de Chileense staat genomen om stukken land te kopen van de fokkers. Later kon hij de lening niet meer betalen en zo kwam de grond als onderpand in de handen van de Chileense staat. Hierdoor viel later het gehele eiland onder Chili. 

Tegenwoordig staat een gedeelte van de Moai weer overeind. Er zijn namelijk een paar grote restauratie projecten geweest. Verder is toerisme de belangrijkste bron van inkomsten op het eiland. Er is ook veel interesse in de geschiedenis van het eiland. Veel van de theorieën zijn (nog) niet bewezen of kunnen misschien helemaal nooit bewezen worden. De omgevallen Moai warden nu goed beschermt en de bevolking hoopt in de toekomst met betere technieken meer antwoorden te krijgen. Voor nu is veel van het mysterie nog lang niet opgelost.

Daan, Ollie & Jeroen

Voor meer updates, foto's en filmpjes. Volg ons op Facebook & Instagram

Leuk om ons te volgen? Trakteer ons op een Biertje!